Chủ nghĩa Tư bản đang chết?

Trong vòng năm thập niên qua, tăng trưởng đã trở thành chính sách quan trọng duy nhất ở khắp thế giới. Nền kinh tế toàn cầu giờ đây lớn gấp năm lần so với nửa thế kỷ trước. Cứ đà tăng trưởng này thì đến năm 2100 nó sẽ lớn gấp 80 lần. Nhưng nó hoàn toàn không thích ứng với nguồn tài nguyên hạn chế và hệ sinh thái mong manh. Chủ nghĩa tư bản phương Tây dựa trên tăng trưởng để đảm bảo ổn định. Khi tăng trưởng bị chững lại – như xảy ra gần đây – các chính khách  thì hoang mang, còn các công ty thì chật vật tồn tại. Dân chúng mất việc làm, và đôi khi mất cả nhà nữa. Vòng xoáy suy thoái hé lộ dần. Chất vấn tăng trưởng vốn bị coi là hành động của những kẻ mất trí, của người lý tưởng và các nhà hoạt động cách mạng. Nhưng nay chúng ta phải xem xét lại vấn đề này. Huyền thoại tăng trưởng kinh tế đã cho chúng ta bài học thất bại. Tăng trưởng đã chẳng giúp được gì cho hai tỉ người chỉ sống với dưới hai đôla một ngày. Nó làm đổ vỡ hệ sinh thái mong manh, nền tảng cho sự tồn tại của loài người. Nó đã thất bại trong nỗ lực tạo ra một nền kinh tế ổn định và đảm bảo cuộc sống mọi người. Tạo của cải cho số ít cá nhân, dựa trên sự phá hủy sinh thái và sự bất công xã hội triền miên không thể là nền tảng cho một xã hội văn minh. Nhưng khủng hoảng kinh tế cho chúng ta một cơ hội đặc biệt để đầu tư vào sự thay đổi, để loại bỏ tư duy thiển cận đã làm hoen ố xã hội suốt bao nhiêu năm, để tiến hành một cuộc đại tu tận gốc các thị trường tư bản vốn hoạt động yếu kém. Thực trạng đầu cơ vô độ về hàng hóa và các sản phẩm tài chính đưa thế giới tài chính đến bờ vực sụp đổ chỉ ba năm trước đây. Đầu tư vững chắc vào tài sản có giá trị lâu dài như công nghệ sạch với hàm lượng các-bon thấp, y tế, giáo dục, nhà cửa chất lượng tốt, hệ thống giao thông hiệu quả, các khu nhà công và không gian mở là đầu tư vào tương lai của cộng đồng chúng ta. Kiếm lời một cách tàn nhẫn từ tiền thuế của người dân là vô đạo đức. “Bàn tay vô hình” của thị trường phải được thuần hóa để phục vụ mọi người. Những tháng ngày mà ta tiêu tiền vào những thứ ta không cần chỉ cốt để làm người khác phải trầm trồ đã hết rồi. 

Giáo sư Tim Jackson – Trích từ BBC tiếng Việt.