Muhammad Ali

Những năm 60 thế kỷ trước, ở tuổi 20, chàng thanh niên da đen Casius Clay - sau này anh tự đổi tên thành Muhammad Ali* - nổi lên như một siêu sao thể thao, với ba lần vô địch thế giới boxing nhà nghề hạng nặng, những hợp đồng thi đấu nhiều triệu đô-la và hàng triệu người hâm mộ ở Mỹ và khắp thế giới. Đó cũng là lúc mà tệ phân biệt chủng tộc ở Mỹ vẫn ngự trị. Được hoan nghênh nhiệt liệt ở nơi khác, nhưng về đến thành phố Louisville quê nhà, anh vẫn không được phép vào những quán cà-phê chỉ dành cho người da trắng. Đó cũng là lúc mà cuộc chiến tranh Việt Nam lên đến đỉnh cao, với nửa triệu lính Mỹ đang tham chiến ở Việt Nam, hàng triệu người Việt Nam đã chết, số lính Mỹ chết cũng tăng nhanh, với người da đen chiếm tỷ lệ cao. Đó cũng là lúc Casius nhận thức được sứ mệnh của cuộc đời mình. Đó là tranh đấu, không phải ở trên võ đài với những tay boxing khác, mà là chống lại cả một hệ thống xã hội phân biệt chủng tộc, giàu nghèo và bất công ở Mỹ, vì những giá trị nhân văn và hòa bình thế giới. Trong lúc tỷ lệ dân Mỹ ủng hộ cuộc chiến Việt Nam còn ở mức cao, thanh niên Mỹ vẫn còn chấp nhận đi lính tham chiến ở Việt Nam như là một bổn phận với đất nước mình, Casius Clay từ chối vào quân đội. Anh đã có những tuyên bố có thể tóm lược lại như sau: Tại sao tôi phải đi đánh nhau với Việt Cộng ? Tôi đâu có thù hằn gì với họ? Ít nhất thì họ cũng chưa bao giờ gọi tôi là "tên da đen" như ở đây! Tại sao tôi lại phải đi đánh nhau với những người nghèo, người da màu để bảo vệ một nước Mỹ của những ông chủ nô da trắng, một hệ thống nơi mà con nhà giàu thì đi học, còn con nhà nghèo thì đi lính đánh nhau, người da đen thì bị đối xử như súc vật? Tôi sẽ chiến đấu, thà chết ở đây trong cuộc đấu tranh chống lại hệ thống ấy. Anh đã đánh đổi tất cả sự nghiệp đỉnh cao,vinh quang chói lọi trên vũ đài boxing, hàng núi tiền bạc, chịu bản án tù đày, chịu sự tước đoạt quyền thi đấu, chịu sự đe dọa, phỉ báng của cả nước Mỹ mà lúc đó còn đang ủng hộ cuộc chiến Việt Nam để đấu tranh đến cùng, được sống trọn vẹn với niềm tin mãnh liệt của mình. Và chỉ vài năm sau, hầu như cả nước Mỹ đã thay đổi, quay lại, theo anh để chống lại cuộc chiến Việt Nam. Anh từ bỏ cuộc chiến trên võ đài boxing để dấn thân vào một cuộc chiến vĩ đại hơn cho những giá trị nhân văn phổ quát của nhân loại. Có lẽ anh là biểu tượng của những gì tốt đẹp nhất của nước Mỹ. Mà có lẽ của cả loài người.

*Muhammad Ali, 74 tuổi, huyền thoại boxing thế giới vừa mới qua đời ở Mỹ.