Những lựa chọn khó khăn

Sớm nay, cơn gió lạnh đầu tiên từ phương bắc đã tràn về. Gió mùa Đông Bắc luôn gợi lại cho những người lớn tuổi thời trẻ từng học ở Liên Bang Xô Viết - nhất là Nga, Ukraina hay Belarus - những kỷ niệm đẹp đẽ, thơ mộng về xứ sở băng tuyết đó. Có thể hồi đó người ta còn trẻ khỏe nên không thấy lạnh lắm? Có ai mà trời tối tuyết rơi mà vẫn rủ nhau ra sân vận động ngoài trời đã tắt đèn để tập trượt băng. Liên Xô hồi đó khá nghèo. Trong bếp ở ký túc xá sinh viên đến bao diêm cũng không có sẵn. Điều buồn cười là đôi khi lũ sinh viên cứ để cho bếp ga cháy liên tục cho đỡ phải đi tìm diêm! Chẳng thấy ai nhắc nhở là phải tắt bếp để tiết kiệm. Có lẽ người ta cho rằng đó là một thứ luôn sẵn có, rẻ như cho không và vô tận. Hồi đó không có những thứ "sành điệu" như bánh croissant hay cà phê cappuccino nhưng chưa bao giờ thiếu mấy thứ "quê mùa" là bánh mì, khoai tây, bơ và sữa tươi. Mùa đông năm nay cũng đã đến Châu Âu. Cái khác với nhiều năm trước là nó đến cùng với nỗi lo không biết sẽ sưởi ấm bằng cái gì. Đức là nước lâu nay chỉ lo lắng về chuyện môi trường và tương lai thì năm nay họ tạm gác vấn đề đó sang một bên bởi họ có một mối lo sống còn ngay hôm nay : làm thế nào để sống sót qua mùa đông này mà không bị chết rét. Chính phủ cho khởi động lại các nhà máy điện chạy than bấy lâu nay bị hắt hủi vì tội gây ô nhiễm nặng nhất và các nhà máy điện hạt nhân với nỗi ám ảnh lặp lại thảm họa Checnobil và Fukushima. Dân thì đua nhau tích trữ củi và sửa lại các lò đốt củi bị vứt bỏ đã lâu. Nhiều năm nay, dân Châu Âu đã quá quen với nguồn khí đốt giá rẻ chảy từ Nga qua các đường ống. Quen đến mức họ không ngờ rằng có ngày dòng khí ấy sẽ ngừng chảy. Chẳng có gì là mãi mãi. Từ khi Nga xâm lược Ucraina, dòng khí ấy cứ yếu dần và bây giờ thì gần như ngừng hẳn. Châu Âu phải lựa chọn giữa: (1) trung thành với những giá trị cốt lõi là dân chủ tự do, quyền con người và do đó phải ủng hộ Ucraina với cái giá to lớn là suy thoái kinh tế, đời sống khó khăn mà chưa biết bao giờ chiến tranh kết thúc, cộng thêm mối đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân của Putin để hủy diệt Ucraina và gây thảm họa cho toàn thể Châu Âu, hay (2) lùi bước và thỏa hiệp với Putin, như cách họ đã từng làm với Hitler mà không thể chắc chắn rằng một Putin với tham vọng khôi phục đế quốc Nga vĩ đại , cay cú và tự ái vì đang thua Ucraina trên chiến trường và bản tính ngang ngược của kẻ độc tài lâu năm sẽ có đủ lý trí để dừng lại.