Đạo đức: Thật và Giả

Một triết gia Pháp thời xưa có nói rằng đạo đức của chúng ta thường chỉ là những thói xấu được che đậy. Có lẽ ông đã không nói quá lời. Trong tiếng Anh có câu nói “too good to be true” – tạm dịch nghĩa là cái gì mà quá tốt thì chưa chắc đã là sự thật.  

Đạo đức giả có lẽ là cách mà cá nhân đối phó với một xã hội muốn mọi người theo những mẫu người lý tưởng không có trong thực tế.

Phần lớn chúng ta ít nhiều đều sống giả dối vì ta có những ham muốn mâu thuẫn nhau. Ta vừa muốn “được tiếng” là trong sạch, nhưng vẫn tham lam, vẫn muốn nhận “đút lót”, nhất là những người ở những vị trí công tác có thể ảnh hưởng đến lợi ích của người khác.

Nếu phải lên diễn ở sân khấu một nhà hát, chúng ta sẽ đều là những diễn viên tồi. Nhưng trên “sân khấu” cuộc đời, chúng ta lại diễn giỏi đến mức kinh ngạc. Chúng ta nói dối như thật, đóng vai đạo đức giống tới mức ít ai nghi ngờ.

Ít người có thể cho mà không mảy may nghĩ là sẽ được gì. Có lẽ vì thế nên người Việt mới có câu “có đi có lại mới toại lòng nhau.”