Ai làm chủ đời ta?

Có một bộ phim giả tưởng Mỹ tên là “Back to the Future”, tạm dịch là “Trở về tương lai”. Nhân vật chính trong phim là một thanh niên dùng một cỗ máy – gọi là máy “Thời gian” do một nhà khoa học phát minh ra, từ hiện tại đi ngược thời gian, trở về quá khứ để thay đổi quá khứ của mình và gia đình và từ đó, thay đổi hiện tại theo ý mình. Anh này cũng đi đến cả tương lai, rồi lại quay về thay đổi hiện tại để tương lai sẽ theo ý mình. Thực ra thì chúng ta cũng giống như anh chàng này thôi. Ta thường quay về quá khứ bằng cỗ “máy thời gian” trong đầu mình, nhớ lại những lúc ta cảm thấy sung sướng hạnh phúc và ước gì ta được hơn thế. Nhưng ta cũng thường nhớ lại những “sai lầm” của mình và nuối tiếc giá mà lúc đó ta hành động thế này hay thế khác thì giờ đây cuộc đời ta sẽ “tốt” hơn biết bao. Ta cũng thường đi đến tương lai bằng cách nhờ các ông “thầy” xem tướng số tử vi để xem hiện tại ta nên làm gì hay không làm gì. Tiếc thay, quá khứ không thể thay đổi, tương lai không thế biết trước. Như vậy trong tay ta chỉ còn hiện tại. Nhưng hiện tại cũng không phải dễ điều khiển theo ý ta. Bạn là một quan chức cao cấp. Có một công ty lớn sẽ cho con bạn một học bổng toàn phần để học ở một trường danh tiếng tại một trong những nước có nền giáo dục đại học tốt nhất thế giới. Chưa hết, họ sẽ chuyển vào tài khoản của bạn mở ở một ngân hàng phương Tây một khoản tiền nhiều triệu đô-la. Đổi lại, bạn phải thu xếp để họ trúng một hợp đồng trị giá vài trăm triệu đô-la. Bạn là một cô gái trẻ đẹp trong trắng nhưng còn nghèo và chưa có vị trí trong xã hội. Có một đại gia đẹp trai, ga-lăng, giàu có, rộng rãi tiền bạc xin “tặng” bạn một căn hộ đẹp, một khoản “trợ cấp” hàng tháng đủ để tiêu xài thoải mái. Đổi lại, bạn phải “chiều” ông ta bất cứ lúc nào ông ta muốn. Bạn có đồng ý không? Quyết định của bạn chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới tương lai của bạn và gia đình bạn. Nhưng ảnh hưởng thế nào thì bạn chỉ có thể đoán. Mà đã đoán thì có thể đúng và có thể sai. Hàng ngày ta phải đối mặt với vô số lựa chọn và không phải lúc nào ta cũng đủ tỉnh táo sáng suốt để có lựa chọn đúng. Nhưng nếu ta có một số nguyên tắc cơ bản để tuân thủ trong mọi trường hợp thì ta có nhiều khả năng tránh được những lựa chọn sai lầm. Ví dụ nếu ta không tham thứ tiền bạc không phải do lao động chính đáng của ta mang lại thì ta sẽ tránh được khá nhiều hậu quả tai hại do tham gia vào những vụ tham nhũng, gian lận, ăn cắp bị vỡ lở. Như vậy là ta, chứ không phải tiền bạc danh lợi bất chính làm chủ cuộc đời ta.