Bánh Mỳ

Nhiều người, nhất là những người lớn tuổi đều còn nhớ ngày 7/11/1917. Đó là ngày kỷ niệm cuộc Cách Mạng tháng Mười Nga. Trong hàng chục năm, cho tới năm 1991, đó từng là ngày lễ quan trọng nhất trong năm ở nước Nga và tất cả các nước trong Liên Bang Xô Viết như Ucraina, Belarus, Kazakstan, v.v. Tại Quảng trường Đỏ ở thủ đô Mạc Tư Khoa luôn diễn ra một lễ diễu binh của những đoàn quân oai hùng và các loại vũ khí hạng nặng trong tiếng nhạc của những hành khúc bất hủ, với những lá cờ đã từng theo bước Hồng Quân trong các trận chiến khốc liệt chống lại cuộc xâm lăng của Đức Quốc Xã trong Thế Chiến 2. Tiếp theo luôn là cuộc tuần hành của đông đảo nhân dân với cờ đỏ búa liềm, hoa cẩm chướng đỏ và chân dung vị lãnh tụ của Cách Mạng là Lenin. Lá cờ đỏ có hình búa liềm là biểu tượng của Liên Bang Xô-Viết hùng cường, đầy tự hào trong hơn bảy chục năm. Nhiều người đã quá quen với biểu tượng đó đến mức khi không có nó, người ta cảm thấy thiếu đi một hình ảnh thân thuộc. Nhưng nhiều người Nga, nhất là những người đã ở tuổi trưởng thành trong giai đoạn "đổi mới" - tiếng Nga gọi là Perestroika - thời kỳ 1985-91 đều còn nhớ rõ một Liên Bang Xô-Viết, một nước Nga hoàn toàn khác. Trong thời kỳ đó, Liên Bang Xô-Viết gặp phải những khó khăn to lớn, đặc biệt là về mặt kinh tế. Khắp nơi, người ta thấy những dòng người xếp hàng dài chỉ để mua những nhu yếu phẩm hàng ngày như bánh mỳ, sữa, xà-phòng, giấy vệ sinh. Thời đó có một câu truyện cười về một dòng người dài dằng dặc chờ mua rượu vodka. Sau khi chờ nhiều giờ, những người xếp hàng được cửa hàng thông báo là tạm thời hết hàng và đề nghị họ chờ thêm. Một số người quá bực tức quyết định đã đến lúc phải giải quyết gốc rễ của vấn đề thiếu thốn mọi thứ của đời sống xô-viết. Họ quyết định đi thẳng tới điện Kremli để "xử lý" những người đứng đầu ở đó. Những người thiếu can đảm hơn thì ở lại tiếp tục chờ rượu về. Một lát sau, khi những "nhà cách mạng mới" quay về cửa hàng vodka, những người vẫn xếp hàng hỏi họ đã "giải quyết" xong vụ Kremli chưa. Và câu trả lời là: ở đó người ta xếp hàng còn đông hơn ở đây nhiều! Truyện cười nào cũng chứa đựng một phần sự thật. Mẩu truyện cười kia té ra lại là một lời tiên đoán về số phận của chính quyền xô-viết. Năm 1917, khẩu hiệu "Bánh Mỳ, Ruộng Đất, Hòa Bình" đã giúp những người cộng sản bôn-se-vich giành được sự ủng hộ của đông đảo dân Nga và giúp họ giành được chính quyền. Hơn bảy chục năm sau, cũng chính vấn đề "bánh mỳ" đã làm mất lòng tin của hàng triệu dân Nga vào chính quyền của họ. Tại sao Liên Bang Xô-Viết hùng mạnh là thế mà lại sụp đổ là một đề tài lớn, phức tạp, nhiều nhà nghiên cứu đã tốn không ít công sức và giấy mực trong hàng chục năm qua mà vẫn chưa thể đồng ý với nhau. Có một sự kiện lịch sử là vào một buổi tối tháng 12-1991, khi người ta chính thức "khai tử" Liên Bang Xô-Viết bằng cách buộc Ô. Gorbachev, Tổng Thống Liên Bang Xô-Viết từ chức và cho hạ lá cờ đỏ búa liềm khỏi cột cờ trên nóc Cung Đại Hội trong khu điện Kremli, không có một ai tới để bảo vệ lá cờ đó. Thế mà 20 triệu người Nga và các dân tộc khác trong Liên Bang Xô-Viết đã hy sinh trong Thế Chiến 2 để bảo vệ nước Nga, bảo vệ chính quyền xô-viết, bảo vệ lá cờ đó. Cách đây gần sáu thế kỷ, mở đầu bản thiên cổ hùng văn Bình Ngô Đại Cáo, Nguyễn Trãi viết: Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân. Có thể hiểu nôm na rằng việc cốt yếu nhất của mọi chính sách của nhà cầm quyền là phải làm sao để cho đại đa số người dân được yên ổn làm ăn sinh sống. Không làm được như thế thì khó có chủ nghĩa hay chính thể nào tồn tại được mãi. Người ta chỉ tin vào cái bánh thật - hay nồi cơm cũng thế - ăn được và no bụng mà ít ai ngu dại đi tin vào các loại "bánh vẽ".