Khôn mà dại

Xã hội chúng ta có nhiều người “khôn”. Có những hàng cơm khôn nên mua các loại thực phẩm rẻ tiền kém chất lượng rồi bán cho khách ăn để kiếm lời nhiều hơn, để rồi có khu công nghiệp có hàng trăm công nhân bị ngộ độc thực phẩm.  Để "tiết kiệm", nhiều nhà thầu sử dụng vật tư và quy trình kỹ thuật chất lượng thấp hơn thiết kế để rồi thì đường mới đã lún, vỉa hè mới đã bong, nhà mới đã nứt. Để tăng thu nhập, không ít bác sỹ cho người bệnh làm cả những xét nghiệm không thật cần thiết. Nhiều giáo viên, nhiều trường học tổ chức lớp học thêm và buộc học sinh "tự nguyện" học thêm ngoài giờ ở trường để thu thêm tiền học. Kết quả là cả học sinh và giáo viên đều mệt vì quá sức, rồi ảnh hưởng đến chất lượng của việc học và dạy trên lớp. Công chức nhà nước thì ít người làm việc hết lòng hết sức, tranh thủ làm việc riêng trong giờ làm việc. Người vi phạm luật giao thông thay vì nộp phạt theo quy định thì lại "dúi" tiền cho cảnh sát - mà có khi cảnh sát cũng muốn như thế - để cho nhanh mà đôi bên đều "lợi". Có những người có chức có quyền cho mua những máy móc thiết bị cũ hỏng với giá đắt để rồi được người bán "lại quả" hàng triệu Đô la. Có những quan chức ngân hàng cho những dự án, những doanh nghiệp đáng ngờ vay những khoản tiền lớn, rồi thì nhận từ họ những "quà biếu" và "phong bì" vô cùng hậu hĩnh và cuối cùng dự án thì đổ bể mà tiền cho vay cũng mất. Những thứ đại để như thế có thể kể cả ngày không hết. Có một điểm chung là tất cả đều “khôn”, biết lợi dụng vị trí của mình để thu lợi cho mình cách này hay cách khác và cái “lợi” đó lại là cái hại cho toàn xã hội. Vì thế hàng triệu, hàng tỷ cái khôn vặt ấy cộng lại không thành một cái khôn lớn, mà lại thành một cái dại lớn. Thế là cả xã hội hại lẫn nhau, thay vì mọi người đều trung thực và cố gắng làm lợi cho cộng đồng, cho đất nước phát triển.