Tàu điện Hà Nội

Người phương Tây khi nói về một thành phố thường nói đến Sights & Sounds  tạm dịch là những cảnh vật và âm thanh đặc trưng của nơi đó. Đặc trưng của Hà Nội trong một khoảng thời gian khá dài khoảng chín mươi năm từ đầu thế kỷ 20 có lẽ là tàu điện. Người Hà Nội thời ấy ai cũng nhớ cái tiếng leng keng đặc biệt của chuông tàu điện. Cái âm thanh ấy đã đi vào thi ca và âm nhạc để trở thành nỗi nhớ của người Hà Nội cũ. Cậu bé nào thời ấy mà chả thích đi tàu điện. Đi tàu điện không những được ngắm phố - vì tàu chạy khá chậm – mà con xem đủ thứ “biểu diễn” kiểu đường phố trên tàu như quảng cáo bán thuốc, kiểu như “Ai thuốc Lào, dầu cao Con Hổ nổi”, rồi thì hát “xẩm” ăn xin, v.v. Tàu chỉ có 2 hay 3 toa. Thích nhất là cái đầu tàu có cái “máy tàu” bằng đồng được chế tạo tận bên “chính quốc” Pháp từ thế kỷ 19 với những dòng chữ Pháp “xịn” đúc nổi. Cạnh cái máy dưới sàn là cái bàn đạp chuông. Chú bé nào mà chả thích đạp thử cho nó kêu “leng keng” nhưng phải may mắn lắm hôm nào “vớ” được chú lái tàu dễ tính thì mới được thử vài cái. Ai mà quên được cái thú “nhảy tàu” – tức là lên hay xuống khi tàu chưa dừng. Nhưng ‘khoái” nhất là nhảy xuống. Đây là cả một “nghệ thuật” vì phải tùy tốc độ tàu mà nghiêng người về phía sau sao cho khi chân chạm đất thì người theo đà của tàu mà thẳng lên là vừa. Cái trò này kể cũng khá nguy hiểm. Nhưng nó có cái thú của sự mạo hiểm và cái đẹp “sành điệu” của cú nhảy. Những cậu bé khu phố cổ còn có cái thú chơi “xèng”. Trò này cũng công phu lắm. Đầu tiên là phải la cà vào nhà “Thủy Tọa” – mà nay người ta gọi sai thành Thủy Tạ - để nhặt nút chai bia. Sau đó đem ra đặt lên đường ray tàu điện. Sau khi đoàn tàu chạy qua, những nút chai này được dát phẳng lỳ. Xưa kia mọi thứ đều chầm chậm, mọi khoảng cách đều xa xôi. Ngày ấy mà đi tàu điện lên tận Hà Đông thì có cái cảm giác như là sang một thế giới khác vậy. Ngày nay Hà Nội rộng lớn, náo nhiệt, hiện đại, choáng lộn hơn xưa. Nhưng hình như vẫn thiếu một cái gì đó, cái làm nên nét duyên, cái hồn của một thành phố, như tàu điện Hà Nội xưa.